धम चार्थे च कामे च यदाऽसौ परिनिष्ठितः ।
गुणानां सन्निकर्षोऽयं श्रद्धारतिधनावहः ॥७॥
पुरुषाच्या ठायीं क्रियाकर्म । क्षणें स्वधर्म क्षणें काम ।
क्षणें वाढवी अर्थोद्यम । हा संक्रम त्रिगुणांचा ॥३८॥
गुणसंक्रमण करी काय । त्रिगुणीं धर्म त्रिविध होय ।
कामही त्रिविध होऊनि ठाय । अर्थस्वार्थनिर्वाह त्रिगुणात्मक ॥३९॥
येथ कर्मासी दोष नाहीं । दोष कर्त्याचे बुद्धीच्या ठायीं ।
तो जे कल्पना करील कांहीं । तें फळ पाहीं स्वयें भोगी ॥१४०॥
सोनें वंद्य सोनेपणें । त्याचें स्वयें घडविल्या सुणें ।
वंद्य तेंचि निंद्य करणें । तेवीं स्वकर्म दूषणें गुणबुद्धी ॥४१॥
भूमि सहजें शुद्ध आहे । जें पेरिजे तें पीक होये ।
तेवीं स्वकर्म शुद्ध स्वयें । फलभोगू लाहे गुणवृत्ती ॥४२॥
वाचा सहज सरळ गोमटी । रामनामें जोडे ब्रह्मपुष्टी ।
वृथा जाय करितां चावटी । भोगी निंदेपाठीं महापाप ॥४३॥
तेवीं स्वधर्म श्रद्धायुक्त । पुरुषास करी विरक्त ।
तेथ त्रिगुणांचा सन्निपात । श्रद्धा छळित तें ऐक ॥४४॥
स्वधर्मकर्मी श्रद्धा जोडे । क्षणैकें लागे विरक्तीकडे ।
क्षणें भोगफळाशा वाढे । क्षणैक पडे ममतासंधीं ॥४५॥
तैशी्च कामाचीही रती । क्षणैक निष्कामीं अतिप्रीती ।
क्षणें स्त्रीभोगआसक्ती । क्षणें कामरती परद्वारीं ॥४६॥
याचिपरी धनाची जोडी । क्षणैक द्रव्याशा सोडी ।
क्षणैक अर्थाची अतिगोडी । क्षणैक आसुडी परद्रव्य ॥४७॥
त्रिविध धर्म त्रिविध कर्म। त्रिविध रुपें धनागम ।
या गुणवृत्तीस्तव स्वधर्म । सांडूनि अकर्म करी प्राणी ॥४८॥
एवं धर्मअर्थकामांआंत । गुणसन्निपात अनंत ।
फोडूनि सांगतां येथ । वाढेल ग्रंथ अनिवार ॥४९॥
यालागीं गुणसन्निपात । सांगीतला संकलित ।
तेचि अर्थीं श्रीकृष्णनाथ । असे सांगत संक्षेपें ॥१५०॥
