तो नोकरी करीत असला तरी साहेबांची त्याच्यावर मर्जी आहे वगैरे ती सांगते. तो खोताचा, जमीनदाराचा मुलगा असेल तर खंड मोजून घेतो :
बारा बैल वाहती एवढा कोण शेती
चार गावांची ग खोती माझ्या बाळाची ॥
आवाज मोठा आला मोठा गाडा घडघडला
खोतीचा गल्ला आला माझ्या बाळाचा ॥
मुलगा सावकारी करतो. सावकाराचे वर्णन ऐका :
पशाने पायली सवाईची झाली दिढी
कंठी छातीला भिडली माझे बाळाच्या ॥
हातींच्या आंगठया कशाने झिजल्या
राशी मोहरांच्या मोजील्या माझ्या बाळें ॥
पाटील पट्टी करी येतील सचणीला
हिरवी शाल खोतीणीला आक्काबाईला ॥
असा हा खोता-सावकारांचा थाट आहे.
घरात मूलबाळ, धनधान्य, आणखी काय पाहिजे ? पतिपत्‍नींना मग स्वर्ग दोन बोटे राहतो. त्यांचे प्रेमरंग रंगतात :
भ्रतार पुसतो कोठे गेली प्रियसखी
मागें उभी हंसतमुखी उषाताई ॥
भाईराया घोडयावर वयनी माडीवरी
तेथून खुणा करी विड्यासाठी ॥
तांबडेपागोटें बांधीतो सोडीतो
राणीला खुणावीतो गोपूबाळ ॥
एखादे वेळेस, नवरा रागावला तर राग शांत कसा करावा तिला ठाऊक असते :
भ्रताराचा राग दुधासारखा ऊतूं गेला
हंसुनी शांत केला उषाताईने ॥
किती सुंदर दृष्टांत ! पतीजवळ ती आपली हौस सांगते, काळी चंद्रकळा घ्या म्हणते, दागिने घ्या म्हणते :
काळी चंद्रकळा शोभे माझ्या गोर्‍या अंगा
म्हणाल आली रंभा स्वर्गातून ॥
दागिना मागत्यें म्हणून म्हणतां वेडी
कोण माझी हौस फेडी तुम्हांवीण ॥
परंतु कोणता दागिना खरोखर तिला पाहिजे आहे ? सोन्यारुप्याचा, हिर्‍यामोत्यांचा का ? नाही :
दागिना मागत्यें कंथा नाही म्हणूं नका
पत्‍नी प्रेमाची भुकेली नको तिला पैसा रुका ॥
प्रेमाचा दागिना ती मागत आहे.
पहिली सून म्हणजे लक्ष्मी, जणू तिच्या रूपाने प्रत्यक्ष लक्ष्मीच घरी आली. भाग्यदेवता घरी आली तिचे वर्णन फार सुंदर आहे. लक्ष्मी ही चंचल, परंतु माझ्या बाळाच्या घरी आता ती विश्रांती घेणार. पांगळी लक्ष्मी माझ्या बाळाच्या घरी आली, आता जाईल कशी ?
लक्षुमी चंचळ घर शोधतां भागली
तुझ्या घरा मानवली गोपूबाळा ॥
लक्षुमी कीं आली पांगळया पायांची
बाळाजवळ बोली केली कधी नाहीं मी जायची ॥
आपण साहित्यिक आहात ? कृपया आपले साहित्य authors@bookstruckapp ह्या पत्त्यावर पाठवा किंवा इथे signup करून स्वतः प्रकाशित करा. अतिशय सोपे आहे.
Please join our telegram group for more such stories and updates.