सोमकांताची पूर्वजन्मकथा : भाग दुसरा

(दिंडी)

सोमकांताला भृगू सांगतात । गूणवर्धन तो करुणरसें विनत ।

वदे कामंदा परि तया दया ने यी । बहू पापांनीं हृदय कठिण होई ॥१॥

वदे कामंदहि तया ब्राह्मणासी । अरे मूर्खा हे फुकट बोलतोसी ।

ऐक माझ्या तूं सकल भाषणाला । नको सांगूं तूं अमितबोधमाला ॥२॥

(ओवी)

तूं मला कासया बोधतोसी । तुझा बोध व्यर्थ मसी ।

दगडापुढें ओरडलासी । तैसें असे रे पंडिता ॥३॥

फुटक्या घटा कीं माजी । कायसा जीवन ओतितोसी ।

तरी तें त्यांत राहील कांजी । येणेंपरी होतसे ॥४॥

कीं मद्यप्याला तत्त्वज्ञान । तैसें मशीं हें भाषण ।

रुचत नसे कायसा शीण । करुं पाहसी बडिवारा ॥५॥

ज्यास असे कामविकार । शांत करित असे नर ।

त्यास लाज भीड नसणार । हें तुज ठाउकें नसे कीं ॥६॥

कीं जो करी द्रव्यसंचय । त्यासी असे दया काय ।

व्यर्थ विनवणी ही होय । तैसें पंडिता जाण पा ॥७॥

कीं वायसासी पवित्रता । कीं जुगार्‍यासी सत्यता ।

कीं नपुंसकास धीरता । साधेल कैसी ॥८॥

कीं सर्पासी क्षमा । पाहिलीस का विप्रोत्तमा ।

ऐसी शिकार न मिळे आम्हां । तरी कासया सोडावी ॥९॥

(गीति)

ऐसें भाषण करुनी, तो त्या विप्रास वधितसे दुष्ट ।

एणेंपरि कामंदें सहस्त्रावधि विप्र मारिले सुष्ट ॥१०॥

नमुन्यासाठीं भूपा, तुजला कथिली लहानशी गोष्ट ।

वृद्धापकाल येतां, कामंदासी बहुत हो कष्ट ॥११॥

नानापरि व्याधींनीं, जर्जर झाला बहूत कामंद ।

परिवारासह सेवक, हेळसती त्या नसेच आनंद ॥१२॥

संकटसमयीं भूपा, आठवला त्यासि एक द्विज-मित्र ।

त्यातें प्रार्थुन आणी, त्यासि म्हणे इतर आणुनी मित्र ॥१३॥

विप्राच्या भीडेस्तव, आणितसे भीत येति त्या सदना ।

कामंदानें पुशिलें घेतां कां दिल्यास बहु दाना ॥१४॥

ऐकुन विप्र म्हणाले तव दानासी अम्हीं नच शिवावें ।

तूं पापी बहु मोठा, म्हणुनी तुजशीं अम्हीं न बोलावें ॥१५॥

घेतां दान तुझें बा, किंवा भाषण करुन तव पापें ।

आम्ही पापी होऊं, म्हणुनी जातों नको तुझीं पापें ॥१६॥

विप्र घरासी येतां, त्या पाप्याचें दिसे अम्हां वदन ।

त्यासी भाषण झालें, पापाच्या क्षालनार्थ तें स्नान ॥१७॥

पापक्षयार्थ त्यांनीं, पवमानाचा समग्र जप केला ।

यापरि प्रायःश्चित्तें, विप्राम्चा संघ हा पुनित झाला ॥१८॥

इतुकें झाल्यानंतर, कामंदाची उडे पहा धुंदी ।

पश्चात्तापें रक्षा, पापांची होउनीच ये शुद्धी ॥१९॥

तेव्हां कामंदानें, विप्रस्नेहास एक पूशियलें ।

श्रीमद्गणेश-मंदिर, तेथें विपिनीं असेंच देखियलें ॥२०॥

पापक्षयार्थ जें धन, संकल्पित करुनि ठेविलें निकटें ।

तें त्या जीर्णोद्धारा, खर्चावें धन असें मला वाटे ॥२१॥

ऐसे वदून तेव्हां, आरंभीं इष्ट कार्य बहु नेटें ।

होतें लहान मंदिर, आतां धरि लांब रुंदसें मोठें ॥२२॥

देवालयास चारी, बाजूंना चार भव्यशीं द्वारें ।

फल-पुष्प-युक्त ऐशीं उद्यानें भोंवती लताभारें ॥२३॥

तैशाच चार कोनीं, बांधियल्या चार वापिका नामी ।

बहुतेक खर्च झालें, उरलें तें सर्व वारसा नामीं ॥२४॥

नंतर कांहीं दिवशीं, यम-सदना जाय पापि कामंद ।

यम-सेवक बहुतांपरि, शासुन करिती तयास अतिमंद ॥२५॥

(दिंडी)

पुढें कामंदा यमदूत यमापाशीं । उभे करिती नेऊन पुसायासी ।

चित्रगुप्तानें तया पूशियेलें । पापपुण्यासी साच निवेदीलें ॥२६॥

अधीं भागीसी काय सांग पाप्या । पुसे कामंदा चित्रगुप्त पाप्या ।

अधीं भोगीं मी पुन्य कर्मभोग । म्हणुन कामंदा जन्म राजयोग ॥२७॥

असे भूवरि तो सौराष्ट्र एक प्रांत । तिथें जन्मसि तूं राव सोमकांत ।

अशी ऐकुनियां पूर्वजन्मगोष्टी । राव शंकितसा दिसे ज्ञानदृष्टी ॥२८॥

अशा समयासी घडे चमत्कार । भूपदेहांतुन उडत पक्षि फार ।

तया टोंचुनियां बहुत शीणवीलें । मनीं संशय हे त्यास जाणवीलें ॥२९॥

(ओवी)

जयजयाजी मुनीवर्या । पशू पक्षी याच ठायां ।

वैर-भाव सांडुनीयां । नांदती ऐसें देखिलें ॥३०॥

ऐसें असतां मज विव्हलासी । कांहो पीडिलें या ठायासी ।

कांहीं अपराध घडे मशीं । सांगावें जी मायबाप ॥३१॥

मी आपणांसी शरण आलों । मी अती दीन झालों ।

मी रोगांनीं कष्टलों । यास्तव दया करावी ॥३२॥

रक्षण करणें आपुलें ब्रीदें । यातनामुक्त करा प्रसादें ।

यापरी राव मुनीसी वदे । क्षणक्षणा नमून ॥३३॥

ऐसें वदतां सोमकांत । तुवां संशय धरिला मनांत ।

त्याचें फल तुला येथ । प्राप्त झालें भूपा हें ॥३४॥

मुनी वदती सोमकांतासी । आतां भिऊं नको मानसी ।

विश्वास ठेवीं मम वाक्यासी । धीर धरीं भूपा हे ॥३५॥

हुंकारितां त्या समयासी । पक्षी सारे सहजेंसी ।

नाहिंसे होती हुंकारेंसी । भूप विलोकी तत्‌काळ ॥३६॥

आतां पूढिले प्रसंगीं । सूत सांगती ऋषीलागीं ।

तेंचि कथन ये प्रसंगीं । निवेदिती भृगू भूपा ॥३७॥

श्रीगणेशपुराणमहती प्राकृतकाव्यें यथामती ।

मयूर-सुत जनांप्रती । गणेश वदवी त्याचे मुखें ॥३८॥

आपण साहित्यिक आहात ? कृपया आपले साहित्य authors@bookstruckapp ह्या पत्त्यावर पाठवा किंवा इथे signup करून स्वतः प्रकाशित करा. अतिशय सोपे आहे.
Please join our telegram group for more such stories and updates.telegram channel